Tonsil bengkak adalah masalah biasa yang boleh berlaku pada sesiapa sahaja, terutamanya kanak-kanak dan orang dewasa yang kerap terdedah kepada jangkitan. Walaupun ia sering dianggap ringan, tonsil yang bengkak atau radang boleh menjejaskan aktiviti harian, termasuk makan, bercakap dan tidur.

Dalam artikel ini, kami akan menerangkan secara ringkas apakah punca utama dan faktor risiko tonsil bengkak, serta perbezaannya dalam kalangan kanak-kanak dan orang dewasa.

Apa Itu Tonsil Bengkak?

Tonsil bengkak merujuk kepada keadaan di mana tonsil (dua kelenjar kecil di belakang tekak) menjadi merah, besar dan kadangkala bernanah. Istilah perubatan untuk keadaan ini ialah tonsilitis.

Tonsil memainkan peranan penting dalam sistem imun — terutamanya pada usia awal kanak-kanak — kerana ia bertindak sebagai benteng pertama melawan kuman yang masuk melalui mulut dan hidung.

Punca Tonsil Bengkak

1. Jangkitan Virus

Antara punca paling biasa tonsil bengkak ialah jangkitan virus, termasuk:

• Influenza (virus selesema)

• Rhinovirus (virus hidung)

• Adenovirus

• Virus Epstein-Barr (penyebab mononukleosis)

Virus ini mudah merebak melalui udara atau sentuhan, terutama di tempat sesak seperti tadika atau sekolah.

2. Jangkitan Bakteria

Tonsil bengkak juga boleh disebabkan oleh bakteria, terutamanya:

• Streptococcus pyogenes (penyebab utama ‘strep throat’)

Jangkitan bakteria biasanya lebih menyakitkan dan mungkin memerlukan rawatan antibiotik.

3. Alahan dan Iritasi

Dalam sesetengah kes, tonsil boleh membengkak akibat alahan kepada habuk, asap rokok, atau bahan kimia tertentu. Iritasi ini boleh menyebabkan keradangan ringan yang berpanjangan.

4. Sinus Tersumbat atau Jangkitan Telinga

Masalah di bahagian hidung atau telinga juga boleh menyebabkan radang merebak ke tonsil, terutama jika aliran lendir terganggu.

Faktor Risiko Tonsil Bengkak dalam Kalangan Kanak-Kanak

1. Sistem Imun Belum Matang

Kanak-kanak mempunyai sistem pertahanan badan yang masih berkembang, menjadikan mereka lebih terdedah kepada jangkitan.

2. Persekitaran Sekolah atau Taska

Tempat yang padat memudahkan penyebaran virus dan bakteria melalui batuk, bersin dan perkongsian barang peribadi.

3. Amalan Kebersihan Kurang Konsisten

Kanak-kanak kadangkala terlupa mencuci tangan atau berkongsi botol air dan alat tulis, yang meningkatkan risiko jangkitan.

Faktor Risiko Tonsil Bengkak dalam Kalangan Dewasa

1. Tekanan dan Kurang Tidur

Stres yang berpanjangan dan tidur tidak mencukupi boleh melemahkan sistem imun, menjadikan badan lebih mudah dijangkiti.

2. Tabiat Merokok atau Terhidu Asap

Asap rokok merengsakan tisu tekak dan boleh melemahkan pertahanan semula jadi di kawasan tonsil.

3. Pendedahan Tempat Kerja

Dewasa yang bekerja dalam persekitaran tertutup atau berhadapan dengan orang ramai (seperti guru, jururawat, pekerja kaunter) lebih mudah terdedah kepada virus dan bakteria.

Bila Perlu Berjumpa Doktor?

Segera dapatkan rawatan jika mengalami simptom berikut:

• Sakit tekak yang teruk lebih dari 2–3 hari

• Sukar menelan atau bernafas

• Demam tinggi

• Kelenjar leher membengkak

• Bernanah di kawasan tonsil

Dalam kes yang kerap berulang atau tidak sembuh dengan rawatan biasa, doktor mungkin mencadangkan pembedahan tonsil (tonsilektomi).

Penutup: Amalkan Pencegahan Seawal Mungkin

Tonsil bengkak boleh dicegah dan dikawal dengan:

• Menjaga kebersihan tangan

• Elak berkongsi makanan atau peralatan peribadi

• Tidur dan rehat mencukupi

• Mengelakkan asap rokok dan habuk

• Mengambil vaksin selesema jika perlu

Sama ada anda ibu bapa kepada anak kecil atau dewasa yang sering alami sakit tekak, memahami punca dan faktor risiko tonsil bengkak dapat membantu anda mengambil langkah pencegahan awal — dan menjaga kesihatan tekak dengan lebih baik.